Барааны тайлбар:

Энэхүү бүтээлд улирч одсон мянганы нэн чухал нэгэн үйл явдлын тухай өгүүлнэ. Энэ тухайд барууныхны мэдлэг туйлын нимгэн. Гэхдээ энэ бол хачин гайхалтай зүйл. Монголчууд тухайн цаг үед нэг сая ч хүрэхгүй тоотой байсан бөгөөд хятадуудын үздэгсэнчлэн ганцхан бэсрэг сууринтай “зэрлэг” нүүдэлчид нэг зуун сая хүн амтай, олон зуун хот тосгодтой, дэлхийн хамгийн том агаад эртний эзэнт гүрэн рүү халдаж, эзлэн эрхшээсэн нь гайхалтай. Хэрхэн яаж энэ үйл явц хэрэгжсэн гэдэг нь жишээлбэл, 1210 оны үед амьдарч асан маш ухаалаг монгол, эсвэл хятад хүүхдийн хувьд хариулт нь үл олдох начиртай. Гэхдээ л тэр нь тухайн цаг үед амьдарч асан олон хүүхдийн амьд ахуйд хэрэгжсэн байдаг. Нийт Хятад, түүний эргэн тойрны олон улс гүрэн хүн төрөлхтний түүхэнд байгуулагдсан хуурай газрын хамгийн том эзэнт гүрний эрхшээлд орсон юм.

Тэрхүү байлдан дагуулалтын ул мөрийг үл тоомсорлохын аргагүй. Домогт Хубилай хааны үед Номхон далайгаас Хар далай хүртэлхийг эзэгнэсэн их гүрний атганд Хятад улс орсон, тэгээд Хубилай өөд болсны хойно тэр эзэнт гүрэн тарж бутарсан нь зүгээр нэг ойлголт гэж үү? Үгүй. Хубилайн ноёрхлын жинхэнэ ул мөр тэр үед ч, эдүгээ ч түүний үр дагавартай холбоотой. Хубилайн үеийн Хятад нь өнөөгийн Хятад, гэхдээ түүний бүтцэд нэгэн онцгой газар нутаг эс хамаарна. Тэр нь Хубилайн уугуул нутаг, Монгол өөрөө юм. Яагаад Юньнань Хятадынх вэ? Яагаад бас Түвд? Яагаад тэрсүү, лалын шашинт уйгар үндэстний Шинжаан ч Хятадынх гэж? Тэгвэл яагаад Япон, Вьетнам, Ява арал, Мьянмар нь Хятадынх биш юм? Хариулт нь Хубилай хаан өөрөө. Учир нь түүний зорилго, түүний ялалт, бас түүний ялагдалтай холбоотой бөлгөө...

#445